Dyskopatia to jedna z najczęściej występujących przyczyn bólu w szyjnej lub lędźwiowej, rzadziej piersiowej części kręgosłupa. To schorzenie w obrębie krążka międzykręgowego, które powstaje wskutek nieprawidłowej postawy ciała, urazów oraz przeciążeń kręgosłupa. Czym jest i jakie są fazy rozwoju schorzenia?

 

 

Dyskopatia – czym dokładnie jest?

Dyskopatia powstaje w wyniku uszkodzenia krążka międzykręgowego, który powoduje ucisk na nerw rdzeniowy. To z kolei może wywoływać zaburzenia czucia, ból oraz osłabienie niektórych mięśni. Schorzenie może rozwinąć się w każdym odcinku kręgosłupa, w którym występują krążki międzykręgowe. Najczęściej jednak dotyka części szyjnej i lędźwiowej z uwagi na fakt, że te odcinki ulegają największym przeciążeniom. Krążki międzykręgowe nazywane potocznie dyskami, umiejscowione są między kręgami – pierwszy między drugim a trzecim kręgiem szyjnym, a ostatni między piątym kręgiem lędźwiowym a kością krzyżową.

Zewnętrzną część krążka (pierścień włóknisty) tworzą włókna kolagenowe, które najcieńsze są w boczno – tylnej części. Z tego względu w tym obszarze struktura krążków łatwo ulega uszkodzeniu. Wewnątrz każdego dysku znajduje się jądro miażdżyste, które składa się z wody, koloidów oraz mukoprotein. Krążki oddzielone są od kręgów  blaszkami chrzęstnymi. Elastyczna budowa krążków amortyzuje przeciążenia kręgów oraz pozwala na ruchomość kręgosłupa w wielu kierunkach.

Dyskopatia – fazy rozwoju

Dyskopatia to schorzenie, które rozwija się stopniowo. Wyróżniamy 4 fazy rozwoju:

Pierwsza faza – dochodzi do degeneracji krążka, wskutek której powstają zmiany w wewnętrznej strukturze dysku. Zmniejsza się zdolność komórek krążka do magazynowania wody, przez co staje się twardszy oraz niższy. To z kolei zmniejsza amortyzację kręgów podczas wykonywania ruchów. Z czasem degeneracja obejmuje coraz większy obszar pierścienia włóknistego.

Druga faza (protruzja, zwana też wypukliną) – na tym etapie ciągłość włókien pierścienia jest jeszcze zachowana, ale dochodzi do dużych uszkodzeń jądra miażdżystego, które przenika przez pierścień. U większości pacjentów zaczyna pojawiać się ból podczas aktywności fizycznej lub długotrwałego przebywania w jednej pozycji (siedzącej, stojące lub leżącej).

Trzecia faza (ekstruzja, zwana też przepukliną) – to zaawansowany etap zwyrodnienia dysku, podczas którego jądro miażdżyste przerywa pierścień włóknisty i przemieszcza się poza krawędź krążka. Dolegliwości bólowe pojawiają się nawet w stanie spoczynku i często uniemożliwiają swobodne poruszanie się.

Faza czwarta (sekwestracja) – obejmuje dalsze zmiany degradacyjne, wskutek których dochodzi do oderwania się jądra miażdżystego od krążka międzykręgowego w okolice kanału kręgowego. Taki stan może doprowadzić do powstania przepukliny centralnej, która powoduje całkowite uszkodzenie opon rdzenia lub samego rdzenia kręgowego. Przepuklina centralna wywołuje silny ucisk na nerw rdzeniowy, co jest najczęściej występującym skutkiem dyskopatii.

Dyskopatia – objawy

Objawami charakterystycznymi dla dyskopatii są:

• ból kręgosłupa, który może promieniować wzdłuż dróg nerwowych
• ból okolic barków, łopatek czy kończyn górnych (dyskopatia szyjna)
•  ból pośladków, w pachwinach lub kończynach dolnych (dyskopatia lędźwiowa)
• ograniczenie ruchomości, zniesienie odruchów kostno-ścięgnistych
•  mrowienie, drętwienie oraz inne zaburzenia czucia powierzchniowego
•  osłabienie lub zanik mięśni 
• podrażnienia nerwów

Diagnostyka dyskopatii opiera się na badaniu klinicznym oraz badaniach specjalistycznych, takich jak: RTG, tomografii komputerowej (TK) lub rezonansie magnetycznym (MR) kręgosłupa.

Dyskopatia – postępowanie terapeutyczne

Postępowanie terapeutyczne uzależnione jest od stopnia zmian strukturalnych w obrębie krążka międzykręgowego oraz od stanu pacjenta. Wiele dolegliwości spowodowanych dyskopatią może być skutecznie leczona zachowawczo. Stosowana jest wówczas farmakoterapia o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym, a także zabiegi z zakresu fizjoterapii, w tym kinezyterapii, fizykoterapii (ciepłe okłady, prądy TENS, jonoforeza, laseroterapia, pole magnetyczne) lub masażu leczniczego. W procesie leczenia nieoperacyjnego bardzo ważna jest aktywność fizyczna pacjenta. Konieczne będą ćwiczenia zwiększające siłę mięśniową, ćwiczenia stabilizacyjne kręgosłupa. Istotna jest ergonomia pracy naszego ciała, nauka prawidłowego ruchu.

W większości przypadków dotyczących dyskopatii lędźwiowej wysunięcie krążka międzykręgowego ma miejsce od tyłu. Wówczas zaleca się wykonywanie przeprostów kręgosłupa w pozycji leżąc na brzuchu (spowoduje to, że krążek międzykręgowy w pewnym stopniu zostanie wsunięty na pierwotne miejsce). W bardziej zaawansowanych przypadkach poleca się leżenie na plecach z poduszką wsuniętą pod lędźwiowy odcinek kręgosłupa, co przyniesie ulgę w dolegliwościach.

Fizjoterapia ma na celu przede wszystkim zniwelowanie dolegliwości bólowych oraz zmniejszenie napięcia mięśniowego (dążymy do maksymalnego zredukowania sil oddziałujących na krążek międzykręgowy).

Interwencja chirurgiczna dotyczy niespełna 10% pacjentów i wskazana jest przy uszkodzeniu rdzenia kręgowego z towarzyszącym niedowładem mięśni kończyn, zaburzeniami w obrębie zwieraczy, zanikami mięśniowymi oraz osłabionymi odruchami.