Zaburzenia równowagi wraz z zawrotami głowy należą do subiektywnych objawów nieprawidłowej czynności układu ruchu. Jako symptom nieswoisty może oznaczać zarówno poważną chorobę, jak i niegroźną dla zdrowia dolegliwość. W dzisiejszym artykule przedstawimy przyczyny, objawy oraz metody leczenia zespołu zaburzeń równowagi.

Jakie są przyczyny zaburzeń równowagi?

Do najczęstszych przyczyn występowania zaburzeń równowagi oraz zawrotów głowy należą urazy ucha wewnętrznego, np. złamanie piramidy kości skroniowej, oraz choroby ucha. Objawy mogą być także wynikiem dysfunkcji układu przedsionkowego, odpowiedzialnego za odbieranie i przetwarzanie bodźców przez inne narządy zmysłu. Jeśli występują wraz z zawrotami głowy, mogą wskazywać na zaburzenia błędnika. Objawy pojawiają się wtedy w przypadku wykonywania gwałtownych ruchów oraz podczas patrzenia w jedną stronę.

Do innych przyczyn zaburzeń równowagi należą nieprawidłowości widzenia, choroba Parkinsona oraz udar mózgu. Także zaburzenia psychiczne i ogólnoustrojowe, np. menopauza, nadciśnienie tętnicze, nerwica mogą powodować występowanie niepokojących symptomów.

Jak objawiają się zaburzenia równowagi?

Zaburzenia równowagi mogą objawiać się jako potykanie, zbaczanie z toru ruchu oraz pod postacią niepewnego chodu. Ponadto pacjenci często zmuszeni są do podtrzymywania się stabilnych przedmiotów z obawy przed utratą równowagi i upadkiem. Symptomy mogą mieć charakter trwały lub napadowy i okresowy. Jednocześnie długość ich trwania zależy głównie od etiologii oraz indywidualnego stanu pacjenta.

Chory odczuwa przy tym niestabilność i ma poczucie nieprawidłowości położenia ciała w przestrzeni. Ma poczucie wirowania przestrzeni oraz chwiania się i kołysania.  Zaburzeniom równowagi towarzyszą często zawroty głowy, nudności, szumy uszne oraz ogólne osłabienie.

Diagnostyka i metody leczenia

Podstawowa diagnostyka zaburzeń równowagi obejmuje wykonanie testów laboratoryjnych, w tym morfologii, poziomu glukozy, mocznika, kreatyniny oraz TSH. Bardzo ważne jest przeprowadzenie pogłębionego wywiadu lekarskiego, obejmującego choroby występujące w rodzinie oraz przyjmowane leki, które też mogą powodować zaburzenia ruchu. Laryngolodzy natomiast skupiają się na ocenie funkcjonowania błędnika.

W zależności od charakteru dolegliwości konieczne może okazać się wdrożenie leczenia farmakologicznego lub chirurgicznego. Na pierwszym etapie terapii, gdy nieznana jest etiologia zaburzeń, zalecane jest przyjmowanie leków zwalczających objawy. W takiej sytuacji zaleca się podawanie preparatów o działaniu uspokajającym, przeciwzawrotowym i przeciwwymiotnym.

W leczeniu zaburzeń równowagi i zawrotów głowy zalecana jest także rehabilitacja, której celem jest ułatwienie i przyspieszenie kompensacji na poziomie centralnego układu nerwowego. Fizjoterapia dotyczy najczęściej jednostronnego uszkodzenia błędnika. Stosowana terapia powinna zostać dopasowana przy tym do wieku i możliwości pacjenta. W przypadku seniorów konieczne jest wprowadzenie dodatkowych ćwiczeń rozciągających, koordynujących równowagę oraz stabilizujących postawę. U pacjentów z łagodnymi zawrotami głowy ze zmianami położenia stosuje się natomiast manewry uwalniające.

Sposób leczenia oraz rodzaj rehabilitacji powinny zostać dopasowane do przyczyny występowania objawów. Niekiedy może okazać się, iż konieczne jest wdrożenie leczenia laryngologicznego lub psychiatrycznego. W przypadku fizjoterapii specjaliści nie powinni zapominać o roli edukacji. Jedynie świadome i aktywne uczestnictwo w spotkaniach umożliwia powodzenie terapii.