Urazy mogą przydarzyć się każdemu. Najczęściej dochodzi do nich podczas uprawiania sportu, upadku lub uderzenia podczas wypadku komunikacyjnego. Bez względu na przyczynę, trzeba zadbać o rehabilitację pourazową, która przyspiesza powrót do sprawności fizycznej oraz zapobiega skutkom zdrowotnym w przyszłości. Na czym polega ten rodzaj rehabilitacji w praktyce?
Rehabilitacja pourazowa – czym jest?
Rehabilitacja pourazowa wbrew pozorom nie polega wyłącznie na stosowaniu zabiegów fizjoterapii. Obejmuje o wiele więcej aspektów, których celem jest m.in.:
- poprawa funkcjonowania narządów pacjenta
- przywrócenie wzorców ruchowych, zaburzonych wskutek urazu lub choroby
- psychoterapię, która ma na celu powrót pacjenta do życia rodzinnego i społecznego
W jakich przypadkach stosowana jest rehabilitacja pourazowa?
Rehabilitacja pourazowa stosowana jest w celu zlikwidowania lub zniwelowania skutków urazu, którego może doznać każdy. Działania rehabilitacyjne obejmują:
- przeciążenia mięśni, więzadeł oraz ścięgien
- zmiany entezopatyczne, np. kolano skoczka, łokieć tenisisty lub golfisty oraz ostrogi piętowe
- stłuczenia stawów i tkanek, np. wskutek upadków lub uderzenia
- naciągnięcie mięśnia, naderwanie lub zerwanie
- urazy ścięgna Achillesa lub stożka rotatorów stawu ramiennego
- skręcenia, zwichnięcia oraz złamania
Urazy mechaniczne najczęściej wywołują ból i obrzęk, uniemożliwiający prawidłowe funkcjonowanie. Trzeba jednak pamiętać, że uszkodzenia tkanek mogą mieć negatywny wpływ również na funkcjonowanie w przyszłości. Każdy uraz wywołuje w pewnym stopniu zmianę m.in. struktur mięśniowych. Taki stan z czasem może zaburzać wzorce ruchowe i prowadzić do wad postawy.
Czynniki wpływające na przebieg rehabilitacji pourazowej
Planowanie postępowania w rehabilitacji pourazowej, uwzględnia wszystkie dysfunkcje, wywołane przez chorobę lub uraz. Dlatego fizjoterapeuta skupia się nie tylko na zabiegach, lecz także na psychice pacjenta. W szczególności ma to znaczenie w przypadku osób, które przebywały w śpiączce lub przeżyły traumę, np. utraciły bliskich podczas wypadku komunikacyjnego, w którym uczestniczyły. Do częstych uszkodzeń należą:
Uszkodzenie mózgowia – wywołuje zaburzenia: świadomości, czucia oraz niedowłady kończyn, wywołane uszkodzeniem nerwów lub zanikiem napięcia mięśniowego
Urazy kręgosłupa z zaburzeniami neurologicznymi – często są wywołane wypadkami komunikacyjnymi, upadkami lub uderzeniami. Objawy zależą od lokalizacji uszkodzenia i do najczęściej występujących należą: zaburzenia sprawności ruchowej i czucia, zaburzenia krążenia, odleżyny, problemy z utrzymaniem moczu, itd.
Złamania kości – złamania najczęściej występują wskutek upadku. Z wiekiem kości tracą elastyczność, przez co stają się bardziej podatne na pęknięcia. Złamanie może wywołać uszkodzenie nerwów i naczyń, urazy mięśni, ciasnotę przedziałów powięziowych. U osób starszych, złamania kończyn wymuszają wręcz długotrwałe przebywanie w łóżku. To może skutkować zapaleniem płuc, będącym zagrożeniem życia.
Urazy więzadłowe – do urazów więzadeł lżejszego stopnia, bez przerwania ich ciągłości, dochodzi często podczas zwichnięcia stawów. W przypadku przerwania ciągłości włókien, niezbędna jest operacja, po której konieczna jest rehabilitacja. Proces gojenia więzadeł, trwa dłużej niż w przypadku złamań i nie wolno zaniedbywać rehabilitacji, aby powrócić do pełnej sprawności ruchowej.
Uszkodzenia narządów klatki piersiowej i jamy brzusznej – uderzenie lub zgniecenie klatki piersiowej może wywołać złamanie żeber, które uszkadzają tkankę płucną lub osierdzie. Z kolei zabiegi chirurgiczne w obrębie jamy brzusznej, mogą spowodować zmniejszenie wydolności mięśni brzucha oraz zwiększać ryzyko przepuklin. Dlatego ważne jest wczesne rozpoczęcie rehabilitacji.
Urazy wielomiejscowe, mnogie i wielonarządowe – uraz wielomiejscowy to uszkodzenie jednego narządu w kilku miejscach, np. wskutek wypadku komunikacyjnego. Uszkodzenia obejmujące więcej niż jeden obszar ciała, nazywane są mnogimi. Natomiast urazy wielonarządowe obejmują uszkodzenia, co najmniej w dwóch różnych narządach. Odpowiednia rehabilitacja przy tego typu urazach, zapobiega m.in. przykurczom mięśniowym, zakrzepom, odleżynom, a nawet zapaleniu płuc, wskutek zalegania plwociny.
Rehabilitacja pourazowa może obejmować również psychoterapię, zwłaszcza u pacjentów po ciężkich urazach, które wykluczyły ich z życia społecznego przez dłuższy okres. Zarówno w ciężkich, jak i lżejszych stopniach urazów, warto jak najwcześniej rozpocząć zabiegi fizjoterapii, aby zapobiec powikłaniom zdrowotnym w przyszłości.
