Wraz z upływem lat pogarsza się wzrok, ostrość widzenia, zmniejsza się zdolność adaptacji do ciemności oraz intensywnego światła. Dochodzi do nadpobudliwości przedsionka ucha, wskutek czego starsze osoby cierpią na głuchotę, a także mają problem z utrzymaniem równowagi. Dlatego stawiają drobne i niepewne kroki. U starszych ludzi często dochodzi do upadków, które bywają niebezpiecznie, ponieważ często powodują silne stłuczenia, zwichnięcia, skaleczenia lub złamania, które trudno się goją. Szacuje się, że aż 30% osób w wieku 65 lat upada co najmniej raz w roku. Natomiast w wieku 80 lat upadki zdarzają się już u 50% osób. Podczas upadków może dojść też do pęknięcia kręgów lub kości udowej, co unieruchamia chorego na wiele miesięcy.

 

 

Czynniki ryzyka

Istnieje wiele czynników ryzyka upadków w wieku starszym. Do najczęściej występujących należą:

• wiek i płeć (żeńska)
• choroby układu kostnego (artretyzm, osteoporoza, itp.)
• zaburzenia układu nerwowego, krążenia oraz moczowego
• leki psychotropowe, które zaburzają funkcjonowanie ośrodków mózgowych
• leki na nadciśnienie
• przebyte infekcje
• niedowaga ciała

Osoby starsze często doświadczają upadków wskutek zbyt wysokich progów, brak uchwytów w toalecie i poręczy przy schodach. Kolejną przyczyną upadków są niedopasowane buty, przez które starsze osoby łatwo się potykają.

Badania seniora po upadku

Kluczową rolę w rozpoznaniu przyczyny upadku oraz podjęciu dalszego leczenia pełni wywiad lekarza z pacjentem. Lekarz najczęściej zadaje pytania związane z okolicznościami upadku (kołataniem serca, zaburzeniami oddychania, zawrotami głowy, itd.). Ważne jest uzyskanie informacji na temat przyjmowanych przez pacjenta leków. Po uzyskaniu potrzebnych informacji, lekarz przeprowadza najczęściej 3 badania: badanie internistyczne, okulistyczne i neurologiczne. Często stosowaną metodą jest test Tinnetiego, który pozwala zbadać równowagę pacjenta. Sprawdzany jest też sposób poruszania się chorego oraz ciśnienie spoczynkowe w pozycji stojącej. Dzięki temu lekarz może wykryć przyczynę upadków i zastosować odpowiednie leczenie.

Upadek i konsekwencje zdrowotne

Upadek często powoduje niesprawność ruchową osób w starszym wieku. W ciężkich przypadkach chory musi spędzić wiele miesięcy w łóżku. Brak ruchu z kolei wywołuje inne problemy zdrowotne t.j.:

• zakrzepy żylne
• odleżyny
• zanik tkanki kostnej
• osłabienie układu ruchowego
• załamanie psychiczne chorego

Kluczową rolę w takim przypadku pełni profesjonalna opieka oraz rehabilitacja, która zapobiega następstwom zdrowotnym, umożliwia szybszy powrót do sprawności ruchowej oraz samodzielną egzystencję. Przeprowadzane są ćwiczenia wzmacniające mięśnie oraz utrzymujące ruchomość stawów na możliwe najlepszym poziomie. Zabiegi manualne często motywują chorego oraz przywracają mu wiarę w samodzielną egzystencję – co ma kluczowe znaczenie w starszym wieku. Natomiast brak odpowiedniej opieki powoduje, że wiele starszych osób po poważnym upadku ogranicza aktywność ruchową, co prowadzi do pogorszenia stanu psychicznego i fizycznego.

Profilaktyka upadków osób starszych

Profilaktyka upadków polega na systematycznym kontrolowaniu stanu zdrowia starszej osoby. Trzeba systematycznie sprawdzać poziom glukozy oraz kontrolować ciśnienie krwi w stanie spoczynku. Ważne jest też systematyczne przeprowadzanie badań u okulisty i laryngologa. U osób w podeszłym wieku ze skłonnością do zapominania, kluczową rolę pełni dopilnowanie, aby przyjmowały zalecone leki. Warto też edukować starszą osobę, jak powinna funkcjonować, aby unikać upadków. W celu zapobiegania upadkom starsze osoby powinny:

• ostrożnie zmieniać pozycję oraz powoli się przemieszczać
• nosić dopasowane obuwie, które nie utrudnia poruszania się
• w razie problemów z utrzymaniem równowagi konieczne jest stosowanie balkonika
• w mieszkaniu warto usunąć progi oraz inne elementy utrudniające poruszanie się
• przedmioty codziennego użytku powinny znajdować się w zasięgu ręki
• w brodziku należy ustawić specjalny taboret oraz zamontować uchwyty – podobnie jak obok sedesu
• telefon powinien znajdować się w dostępnym miejscu, aby starsza osoba w razie potrzeby mogła wezwać pomoc

Pomimo że całkowite wyeliminowanie upadków starszych osób nie jest do końca możliwe, to warto zastosować wszelkie działania profilaktyczne, aby zminimalizować ryzyko. Warto systematycznie stosować manualne zabiegi u starszych osób, które wzmacniają mięśnie odpowiedzialne za utrzymanie stabilnej postawy ciała oraz ruchomości stawów.