Skolioza to deformacja kręgosłupa, która z czasem powoduje widoczną wadę postawy. Istnieje kilka typów tego schorzenia, a jego leczenie zależy od wieku występowania i stopnia zaawansowania. Jakie są przyczyny, objawy i jak przebiega rehabilitacja skoliozy?

Podział skoliozy

Skolioza często błędnie jest nazywana bocznym skrzywieniem kręgosłupa, ale w praktyce jest to skrzywienie trójpłaszczyznowe, które obejmuje płaszczyznę: czołową, strzałkową i poziomą. Schorzenie powoduje, że kręgosłup chorego przybiera kształt litery S i najczęściej występuje  w odcinku piersiowym lub piersiowo – lędźwiowym. Skolioza występuje zarówno u dorosłych jak i dzieci, jednak ze względu na częstotliwość jej występowania można ją podzielić według wieku dziecka:

• wczesnodziecięcą – występuje do 3 roku życia
• dziecięcą – występuje między 3 a 5 rokiem życia
• młodzieńczą – dotyka osób w wieku dojrzewania
• skoliozę u dorosłych

Istnieją 2 typy skoliozy: funkcjonalna i tradycyjna. Funkcjonalna występuje u małych dzieci z krótszą kończyną dolną, przykurczowym przywiedzeniowym lub odwiedzeniowym biodrem. Warto rozpocząć leczenie na wczesnym etapie, aby nie dopuścić do trwałych zmian w kręgosłupie i wady postawy. Skolioza strukturalna wywołuje trwałe zwyrodnienia w kręgach, a nawet w  całym kręgosłupie i tułowiu. Ten rodzaj schorzenia jest niebezpieczny, ponieważ powoduje deformację klatki piersiowej, przez co chory ma problemy z oddychaniem. Wyróżniamy 3 typy skoliozy strukturalnej:

• idiopatyczne
• wrodzone,
• porażenne

Większości przypadków skolioza idiopatyczna obejmuje odcinek szyjno-piersiowy, piersiowy, piersiowo-lędźwiowy i lędźwiowy. Może pojawić się już w trzecim miesiącu życia dziecka. W wielu przypadkach schorzenie jest zaniedbywane. Przez to rozwija się i powoduje nie tylko poważne zmiany w kręgosłupie, lecz także widoczne wady postawy, m.in.: nierówne ustawienie barków lub garb żebrowy. Najtrudniejsza do wyleczenia jest skolioza w wieku dziecięcym, która pojawia się między 3 a 10 rokiem życia. Wywołuje najbardziej patologiczne i rozległe deformacje kręgosłupa. Natomiast schorzenie występujące w wieku dziecięcym, między 10 a 14 rokiem, nie powoduje tak dużych zmian, jak poprzednie.

Skolioza – objawy

Cechą charakterystyczną skoliozy jest zbyt duże wygięcie kręgosłupa, które powoduje zburzenia równowagi i przesunięcie środka ciężkości ciała. Do najczęściej występujących objawów u naszych pacjentów należą:

• nierówne kończyny (jedna jest krótsza, a druga dłuższa)
• wystające łopatki z obrębu pleców
• nierówna linia łopatek, bioder i barków
• jednostronny garb, powstały wskutek deformacji żeber
• jednostronnie zwiększone wcięcie w talii

Skolioza – przyczyny

Skolioza kręgosłupa dzieli się na 2 rodzaje: wrodzona lub nabyta. Pierwsza występuje jednocześnie z innymi schorzeniami, np. wadą serca, układu moczowego, itd. Skolioza nabyta może być spowodowana:

• guzami kości
• nierówną długością kończyn
• przepukliną  kręgosłupa
• zwyrodnieniem stawów międzykręgowych
• operacjami  w obrębie klatki piersiowej w okresie wzrostu dzieci i młodzieży
• chorobami opłucnej
• długotrwałym przebywaniem w niewłaściwej pozycji

Bez względu na przyczynę skoliozy kręgosłupa, nie wolno jej lekceważyć. Im prędzej rozpoczęta rehabilitacja, tym większe szanse na zniwelowanie wad i uniknięcie powikłań.

Skolioza – leczenie

Leczenie skoliozy jest procesem ciągłym i długotrwałym, dlatego w przypadku pierwszych, niepokojących objawów należy udać się do ortopedy. Metody leczenia dobierane są indywidualnie do wieku i stopnia zaawansowania schorzenia. Kluczową rolę odgrywa fizjoterapia, która ma na celu:

• całkowite usunięcie lub zniwelowanie deformacji,
• utrwalenie uzyskanej korekcji
• zatrzymanie postępu deformacji kręgosłupa

U niektórych pacjentów stosuje się gorsety ortopedyczne, których celem jest zatrzymanie postępu schorzenia i tym samym zapobieganie deformacji klatki piersiowej. U osób z dużym skrzywieniem kręgosłupa przeprowadzana jest operacja. Najczęściej dotyczy to pacjentów w wieku 13 – 15 lat lub dorosłych, u których schorzenie uniemożliwia codzienne funkcjonowanie. Po zabiegu konieczna jest prawidłowa rehabilitacja.  Ćwiczenia fizjoterapeutyczne mają na celu wzmocnienie mięśni:

• prostownika grzbietu
• przykręgosłupowych
• ściągających łopatki
• brzucha i pośladkowych

Poza tym pacjentów przeprowadzamy, tzw. elongację kręgosłupa (czynną i bierną). Elongacja czynna polega na wykonywaniu ćwiczeń, których celem jest rozciąganie i wzmacnianie osłabionych mięśni. Elongacja bierna stosowana jest w celu rozciągania mięśni przykurczowych i osłabionych. Rodzaj ćwiczeń i częstotliwość dobieramy indywidualnie do stanu pacjenta, aby wzmocnić mięśnie i zapewnić prawidłową stabilizację kręgosłupa. U pacjentów ze skoliozą jednołukową przeprowadzamy m.in. ćwiczenia asymetryczne, których celem jest skracanie wybranych mięśni strony wypukłej skrzywienia i rozciąganie mięśni po stronie wklęsłej. Skolioza dwułukowa jest o wiele bardziej skomplikowanym schorzeniem, dlatego leczenie wymaga dokładnej analizy stanu pacjenta. Ważną rolę pełnią ćwiczenia oddechowe, które wzmacniają mięśnie oddechowe oraz ruchomość klatki piersiowej.

Skolioza to niebezpieczne schorzenie kręgosłupa, ponieważ nieleczona z czasem prowadzi do trwałej deformacji i wizualnej wady postawy. U niektórych pacjentów powoduje zniekształcenie klatki piersiowej i trudności z oddychaniem. Dlatego warto rozpocząć fizjoterapię jak najwcześniej od momentu jej wykrycia.