Sporty wspinaczkowe dla niektórych osób są sposobem na miłe aktywne spędzanie czasu wolnego. Przeciwnicy uważają, że to zbędne ryzyko, ale miłośnicy tej dyscypliny, nie potrafią bez niej żyć. Ucieczka w góry przynosi im relaks i daje uczucie wyzwolenia. Podstawą sprawnego wspinania się jest sprawne ciało. Jaką rolę pełni fizjoterapia w sportach wspinaczkowych i kiedy warto skorzystać z zabiegów?

 

 

Wrodzona zdolność wspinania się

Wspinaczka jest wrodzoną zdolnością, którą można zauważyć u małego dziecka. Gdy uczy się chodzić, to w pewnym momencie staje się ciekawe, co znajduje się na wyższych obszarach niż podłoga. Niemowlę chodzące na czworakach, zaczyna instynktownie chwytać osobę dorosłą za nogę, aby wstać i poznawać świat z wyższej perspektywy. Próba wstawania wielokrotnie kończy się upadkiem lub uderzeniem o przedmioty znajdujące się w pobliżu. Jednak niemowlak nie podaje się i podejmuje kolejne próby. W ten sposób rozwija instynkt oraz zaspokaja ciekawość. Podobnie jest z osobami, które kochają sporty wspinaczkowe. Podejmują wyzwania w następstwie świadomie podjętej decyzji. Dbają o sprawność fizyczną oraz perfekcyjnie wykonują każdy ruch. Na dużych wysokościach, najmniejszy błąd może zakończyć się śmiertelnym upadkiem.

Wspinanie jako forma rozwoju ciała

Sporty wspinaczkowe można uprawiać na różne sposoby: wspinaczka na sztucznej ściance (w tym również skalnej) oraz w górach. Jednak każda forma wspinaczki wymaga rozwiniętej sprawności fizycznej obejmującej: siłę i wytrzymałość mięśni, elastyczność oraz wydolność organizmu. Sporty wspinaczkowe uprawiane zawodowo lub rekreacyjnie, rozwijają wszechstronnie ciało. Zwiększanie stopnia trudności ruchu poprawia zakres ruchowy mięśni i stawów. Trzeba jednak zadbać o prawidłową ergonomię już na początku przygody z tym sportem. W przeciwnym razie stawy i niektóre mięśnie zostaną nadmiernie przeciążone, co objawi się z czasem urazem lub zwyrodnieniem. Ciało ludzkie łatwo przystosowuje się do zmian strukturalno – funkcjonalnych w wyniku ruchu. Kluczową rolę w kształtowaniu sylwetki oraz zachowaniu zdrowia pełnią wzorce postawy (statyczne) oraz ruchowe (dynamiczne). Wzorce te uzupełniają się, ponieważ w celu wykonania prawidłowego ruchu, niezbędna jest odpowiednia postawa ciała. Do błędów technicznych podczas wspinania należą: pochylona sylwetka, zgarbienie, „zamknięta klatka piersiowa” oraz wysunięta głowa.  Dlatego kluczową rolę pełni trening uzupełniający.

Trening mięśni rdzenia oraz przeciwstawnych

Ciało ludzkie jest zespołem naczyń połączonych, przez co zaburzenie jednego segmentu wywołuje problemy w segmentach sąsiadujących. Dlatego tak istotne jest dbanie o prawidłowe wzorce ruchowe i wszystkie partie mięśni. Podstawą sylwetki są mięśnie rdzenia (core lub mięśnie głębokie). To grupa mięśni przeznaczona do długotrwałego wykonywania pracy podczas ruchów, przy niewielkim obciążeniu. Jednak by mięśnie te mogły prawidłowo spełniać swoje funkcje, konieczny jest ich trening. W przypadku osłabienia, obciążenie przejmują inne partie ciała, które nie są do tego przeznaczone.  Powstają zaburzenia funkcji ruchowych, ponieważ mięśnie te muszą wykonywać ruch i jednocześnie utrzymywać postawę ciała.

Do przykładów należy przeciążanie podczas treningów m.in. następujących mięśni:  piersiowego większego, dwugłowego ramienia, zginacza nadgarstka i ręki w obszarze przedramienia oraz pomijanie mięśni antagonistycznych t.j.: najszerszy grzbietu, mięśnie ściągające łopatki, trójgłowy ramienia czy prostowniki nadgarstka. Niewłaściwe obciążanie poszczególnych partii mięśni wywołuje zaburzenia wzorców ruchowych i postawy, m.in garbienie się podczas wspinaczki.

Rola fizjoterapii w sportach siłowych

Kluczową rolę pełni poznanie zasad współpracy oraz zależności między poszczególnymi mięśniami. Podczas fizjoterapii pacjent uczy się prawidłowych wzorców ruchowych. Trzeba pamiętać, że zbyt intensywne przeciążanie ciała i trudne technicznie ruchy, mogą skutkować kontuzją. W grupie ryzyka urazu w sportach wspinaczkowych znajdują się: ścięgna mięśni przedramion kończące się w obrębie ręki, troczki w obrębie palców, nadgarstki, łokcie oraz mięśnie obręczy barkowej. Ważny jest wywiad fizjoterapeutyczny, podczas którego pacjent powinien podać informacje o przebytych kontuzjach lub urazach. Dzięki temu  możliwe jest dopasowanie zabiegów, indywidualnie do jego potrzeb. Celem fizjoterapii jest wzmocnienie wytrzymałości oraz zwiększenie elastyczności mięśni. Ponadto, wykonywane są zabiegi zwiększające zakres ruchowy stawów oraz utrwalające wzorce ruchowe. Niwelują ból oraz wpływają na  korekcję napięć.

Cele fizjoterapii w sportach wspinaczkowych

Istnieje kilka celów fizjoterapii w sportach wspinaczkowych i należą do nich:

• Poprawa mobilności newralgicznych obszarów ciała – należą do nich:  obręcz barkowa, klatka piersiowa, stawy biodrowe oraz odcinek szyjny kręgosłupa. Prawidłowa mobilność stawów wpływa na ogólną elastyczność i sprawność ciała.
• Uzyskanie stabilności w odcinku lędźwiowym kręgosłupa – a także stawach skokowych oraz w okolicy łopatki, co zapobiega urazom oraz nieprawidłowej pozycji.
• Wzmocnienie siły kończyn górnych i dolnych – wytrzymałe i silne mięśnie są niezbędne do wspinania się i utrzymania na ścianie.
• Lepsza koordynacja nerwowo-mięśniowa – umożliwia pokonywanie coraz trudniejszych i dłuższych dróg wspinaczkowych

Rola fizjoterapii w sportach wspinaczkowych nie tylko pozwala przygotować ciało do wysiłku, lecz także zmniejsza ryzyko urazu i przyspiesza regenerację mięśni. Przed rozpoczęciem manualnych zabiegów, przeprowadzamy dokładny wywiad z pacjentem na temat ewentualnych przebytych urazów oraz sprawdzamy ogólną sprawność jego ciała. Dzięki temu dopasowujemy ćwiczenia oraz ich intensywność do każdej grupy mięśniowej.