Mięsień czworogłowy składa się z czterech głów i odpowiada za wiele funkcji ruchowych. Głowa prosta, dwustawowa jest niezależną częścią tego mięśnia. Natomiast głowa mięśni obszernych: boczna, pośrednia i przyśrodkowa są ze sobą zrośnięte. W wyniku przeciążenia lub uderzenia, często dochodzi do urazów mięśnia czworogłowego uda w postaci stłuczenia, nadwyrężenia, naderwania lub zerwania. Jakie objawy wtedy występują i jak przebiega leczenie?

 

 

Mięsień czworogłowy – budowa

Mięsień czworogłowy uda składa się z kilku mniejszych mięśni, do których zaliczamy:

• Mięsień prosty uda – znajduje się na przedniej części uda przyczepia się do kolca biodrowego przedniego dolnego, do górnego brzegu panewki i dochodzi do wspólnego ścięgna końcowego na guzowatości kości piszczelowej jako więzadło rzepki. Ze względu na gęste i krótkie włókna jest bardzo silny.
• Mięsień obszerny boczny- przyczepia się do wargi bocznej kresy chropawej, do bocznej powierzchni guzowatości pośladkowej i do części bocznej kresy międzykrętarzowej. Mięsień kończy się wspólnym ścięgnem końcowym na guzowatości kości piszczelowej.
• Mięsień obszerny przyśrodkowy- znajduje się na przyśrodkowej oraz przedniej części uda. Przyczepia się od przodu i przyśrodkowo do kresy międzykrętarzowej kresy grzebieniowej, wargi przyśrodkowej kresy chropawej, kresy nadkłykciowej przyśrodkowej kości udowej, a kończy przy podstawie i brzegu przyśrodkowym rzepki (ścięgno mięśnia czworogłowego).
• Mięsień obszerny pośredni –  umiejscowiony jest na przedniej i bocznej części  kości udowej.  Częściowo jest zrośnięty z głową przyśrodkową oraz boczną. Kończy się w głębokiej powierzchni cięgna mięśnia czworogłowego uda oraz na brzegu bocznym rzepki.

Mięsień czworogłowy jest odpowiedzialny z prawidłową motorykę stawu kolanowego oraz biodrowego. To główny prostownik podudzia, stabilizuje kolano, a także wspomaga funkcjonowanie mięśnia biodrowo – lędźwiowego.

Najczęstsze urazy mięśnia czworogłowego uda

Mięsień czworogłowy uda jest poddawany ciągłym przeciążeniom, wskutek czego często dochodzi do jego urazów: stłuczenia, nadwyrężenia, naderwania lub zerwania. Stłuczenie to uraz, który występuje najczęściej u osób uprawiających sporty kontaktowe, tj. sztuki walki lub gra w piłkę nożną. Do stłuczenia może dojść także podczas wypadków. Spowodowane jest bezpośrednim uderzeniem w przednią powierzchnię uda. Kolejnym urazem, który dotyczy czworogłowego mięśnia uda jest nadwyrężenie. Zwykle jest wynikem urazu pośredniego.  Występuje, gdy uszkodzone włókna mięśniowe występują w ilości mniejszej niż 5%. Natomiast, gdy ilość ta jest znacznie przekroczona, można mówić o naderwaniu mięśnia. Jednak najbardziej niebezpiecznym urazem jest zerwanie mięśnia. W takim przypadku dochodzi do całkowitego zerwania włókien mięśniowych, naczyń krwionośnych oraz drobnych nerwów. Pacjent traci wtedy całkowitą kontrolę nad uszkodzoną kończyną. Wymienione urazy mają podobne przyczyny, do których należą: przeciążanie podczas dźwigania ciężkich przedmiotów lub ciężarów, niedostateczna rozgrzewka włókien mięśniowych przed treningiem, brak rozciągania, nagły i niekontrolowany ruch lub wypadek. W zależności od rodzaju urazu (stłuczenie, nadwyrężenie, naderwanie lub zerwanie), objawy mogą być mniej lub bardziej intensywne. Należą do nich:

• ostry i kłujący ból w miejscu urazu
• krwiak podskórny i obrzęk
• zwiększona wrażliwość na dotyk w miejscu urazu
• stan zapalny
• widoczne i wyczuwalne podczas dotyku przerwanie ciągłości włókien mięśniowych (w przypadku zerwania)

W przypadku urazu mięśnia czworogłowego uda, należy zastosować zimne okłady oraz jak najszybciej udać się do lekarza, ponieważ za pomocą odpowiednich badań jest w stanie określić stan włókien mięśniowych, zastosować leczenie oraz skierować chorego na odpowiednie zabiegi rehabilitacyjne.

Urazy mięśnia czworogłowego uda – leczenie

W okresie leczenia urazu mięśnia czworogłowego uda, pacjent powinien unikać przeciążania chorej kończyny oraz do chodzenia używać kul. Czas powrotu do sprawności ruchowej zależy od indywidualnych predyspozycji pacjenta oraz od rodzaju urazu.  Zabiegi fizjoterapeutyczne dobierane są indywidualnie. Ich celem jest wzmocnienie mięśni oraz elastyczności – zwłaszcza gdy kończyna była unieruchomiona przez dłuższy czas. W tym celu może być zastosowana: magnetoterapia, laseroterapia lub ultradźwięki. Natomiast do manualnie wykonywanych zabiegów należą:

• masaż poprzeczny tkanek miękkich, który poprawia ich dotlenienie i odżywienie, dzięki lepszemu krążeniu
• masaż rozluźniający w celu niwelowania napięcia i zwiększenia elastyczności włókien
• ćwiczenia izometryczne, które przyspieszają regenerację tkanek
• ćwiczenia rozciągające i koncentryczne w celu zwiększenia elastyczności włókien
• terapia powięziowa, która redukuje ból oraz przywraca sprawność uszkodzonego mięśnia

W przypadku zerwania mięśnia czworogłowego uda, niezbędna jest operacja, w celu przywrócenia ciągłości zerwanych włókien. Pełny powrót do zdrowia może trwać kilka miesięcy, natomiast po opuszczeniu szpitala kluczową rolę odgrywają zabiegi fizjoterapeutyczne, które zapobiegają powstaniu zrostów w tkankach w wyniku gojenia rany po nacięciu. W dalszym etapie, zabiegi są dobierane indywidualnie.