Punkty spustowe to obszar w obrębie brzuśca mięśnia lub powięzi. Miejsca te są wrażliwe na dotyk, podczas którego występuje ból obejmujący zarówno miejsce ucisku, jak i obszar wokół niego (ból promieniujący). Jednak nie każde wrażliwe miejsce położone w obrębie brzuśca mięśni jest punktem spustowym. Jakie są ich rodzaje objawy i jak przebiega leczenie?

 

 

Rodzaje i objawy punktów spustowych

Punkty spustowe mogą być aktywne lub utajone. W punktach utajonych ból nie występuje samoistnie, lecz aktywuje się podczas lekkiego ucisku. Natomiast punkty aktywne objawiają się bólem, który występuje samoistnie, a w wyniku dotyku lub lekkiego ucisku zaostrza się. Obejmuje centrum punktu spustowego i obszar wokół niego. Może promieniować do określonego miejsca wzdłuż włókien mięśniowych. Nasi pacjenci często skarżą się również na współtowarzyszący ból głowy lub szumy uszne, które nasilają się wskutek ucisku punktu aktywnego. Ból najczęściej ma charakter uciskowy, piekący oraz wywołuje ciepło lub mrowienie.

Punkty spustowe – jak powstają?

Punkty spustowe powstają najczęściej wskutek działania silnego i długotrwałego napięcia. U niektórych pacjentów dolegliwości aktywują się w wyniku silnego i przewlekłego stresu lub przemęczenia organizmu. Najczęściej występujące czynniki powstawania punktów spustowych to:

• przeciążenia wskutek długotrwałej, niewłaściwej postawy
• urazy
• zabiegi chirurgiczne, po których punkty spustowe powstają w miejscach zrostów
• wrodzone wady układu ruchowego
• zmiany w przebiegu włókien mięśniowych, które powodują ból punktów spustowych

Punkty spustowe – mapa występowania

Do miejsc, w których najczęściej występują punkty spustowe należą:

• Tylna powierzchnia głowy wraz z karkiem.
• Szyja – okolica żuchwy oraz w mięśniu mostkowo-obojczykowo-sutkowym.
• Obszar między łopatkami lub pod lewą łopatką.
• Obręcz barkowa – ból występuje w mięśniu czworobocznym i naramiennym.
• Ramię – najczęściej ból obejmuje triceps i okolice łokcia, jednak w tym obszarze może świadczyć też o powstaniu łokcia tenisisty.
• Klatka piersiowa – często ból punktu spustowego pod lewą łopatką może promieniować do mięśnia klatki piersiowej.
• Odcinek lędźwiowy – chory odczuwa ból podczas schylania lub ruchów, które angażują kręgosłup lędźwiowy.
• Pośladek – najczęściej ból występuje w jego bocznej części. Natomiast promieniowanie bólu w tym obszarze od kręgosłupa może świadczyć o występowaniu rwy kulszowej.
• Pachwina – ból jest skutkiem zwyrodnienia stawu biodrowego i promieniuje do pachwiny.
• Obszar biodrowo – piszczelowy – ból może obejmować dolny odcinek kręgosłupa, pas i biodro chorego oraz promieniować do kończyny dolnej.
• Łydka – punkt spustowy najczęściej aktywuje się w górnej części łydki lub jej dolnych partiach, w okolicach stawu skokowego.

Terapia punktów spustowych – jak przebiega leczenie?

 

 

Terapia punktów spustowych może być przeprowadzana na wiele sposobów. Fizjoterapeuta dobiera odpowiednie zabiegi w zależności od dolegliwości bólowych. Zabiegi manualne mają na celu dezaktywację punktu spustowego, w efekcie czego ból zanika. Do najczęściej stosowanych metod należą:

Kompresja ischemiczna (uciskowa) – polega na wywieraniu nacisku na punkt spustowy z odpowiednią siłą przez kilka sekund. W tym czasie dochodzi do chwilowego niedokrwienia tkanki, a po zwolnieniu ucisku powstaje przekrwienie. Dzięki temu tkanka staje się bardziej odżywiona i dotleniona, co zmniejsza ból.

Rozluźnienie pozycyjne – polega na wywieraniu ucisku na punkt przez 90 sekund i znalezieniu pozycji, w której ból zmniejszy się. Fizjoterapeuta wywiera siłę ucisku adekwatną do intensywności bólu.

Metoda schłodzenia i rozciągania – wykorzystuje schłodzenie mięśnia z punktem spustowym, a następnie jego rozciąganie, które ma kluczowe znaczenie w tej technice. Rozciąganie najczęściej trwa ok. 30 sekund i po tym czasie rehabilitant sprawdza zakres ruchowy mięśnia.

Relaksacja poizometryczna (PIR) – fizjoterapeuta układa mięsień w pozycji rozciągnięcia, a pacjent przez 10 sekund stawia opór i po tym czasie rozluźnia mięsień. Następnie rehabilitant z odpowiednią siłą zwiększa zakres ruchu. Taki cykl jest powtarzany kilka razy, w zależności od stanu chorego.

Hamowanie zwrotne (recyprokalna inhibicja) polega na rozciąganiu mięśnia antagonistycznego np. tricepsa, podczas gdy pacjent napisana biceps. W trakcie gdy jeden z mięśni agonistycznych kurczy się, drugi ulega rozciąganiu.

Masaż poprzeczny włókien mięśniowych – to masaż o częstotliwości zbliżonej do bicia serca, który wykonywany jest na brzuścu mięśniowym.

Masaż wzdłuż włókien mięśniowych – dzięki niemu fizjoterapeuta rozluźnia powięź, w wyniku czego niweluje ból punktu spustowego.

Technika rozluźniania mięśniowo-powięziowego  – ma na celu rozciągnięcie powięzi i wykonywana jest zgodnie odruchami bólowymi pacjenta. Fizjoterapeuta uciska tkanki na granicy ich rozciągnięcia przez kilkadziesiąt sekund, po czym zwalnia ucisk i podąża zgodnie z rozluźnieniem mięśni, wykonując ponowny ucisk.

 Nakłuwanie punktów spustowych – sprawia, że zostają one dezaktywowane, w wyniku czego dolegliwości bólowe zanikają.

Jeżeli chodzi o punkty spustowe, leczenie przynosi rezultaty u pacjentów, którzy stosują się do zaleceń fizjoterapeuty. Dzięki temu ból szybciej zanika i zwiększa się sprawność ruchowa mięśni.