Uszkodzenia nerwów obwodowych to skutek urazów mechanicznych lub przewlekłej choroby. Mogą wystąpić u każdego, a w celu powrotu do pełnej sprawności ruchowej, konieczna jest rehabilitacja. Jakie objawy wywołuje uszkodzenie poszczególnych nerwów i jakie zabiegi fizjoterapii są stosowane?

 

 

Przyczyny uszkodzenia nerwów obwodowych

Uszkodzenia nerwów obwodowych mogą mieć przyczyny mechaniczne. Ten typ najczęściej obejmuje nerwy powierzchowne oraz te, które są najsłabiej chronione przez pozostałe tkanki. Do uszkodzeń często dochodzi w kończynach górnych. Wpływa na to m.in. rodzaj wykonywanych czynności, podczas których dochodzi do urazu kończyn. Nerw obwodowy składa się z następujących włókien:

• ruchowych – ich uszkodzenie powoduje porażenia wiotkie, które prowadzą do osłabienia i zaniku mięśni
• czuciowych – wywołuje zaburzenia czucia w partiach kończyny współpracujących z danym nerwem
• wegetatywnych – w początkowej fazie wywołuje rozszerzenie naczyń krwionośnych i przekrwienie tkanek, a następnie ich niedokrwienie i obumieranie

Uszkodzenia nerwów obwodowych mogą być spowodowane przez choroby przewlekłe, np. cukrzycę, która wywołuje tzw. stopę cukrzycową. Taki stan powoduje uszkodzenie gałęzi czuciowych i wegetatywnych, a w efekcie niedożywienie tkanek. Powstaje hiperglikemia, która zwiększa ryzyko zakażenia.

Uszkodzenia nerwów obwodowych wskutek operacji kończyn górnych

Uszkodzenia nerwów obwodowych często występują u pacjentów po operacjach. W trakcie zabiegu może dojść do przecięcia pnia nerwowego, np. nerwu pachowego i na trzonie kości ramiennej. Natomiast w obrębie nadgarstka, może dojść do przecięcia  nerwu pośrodkowego i łokciowego. Z kolei podczas operacji przykurczu Dupuytrena dochodzi do przecięcia nerwów palców. Inną przyczyną uszkodzenia mięśni może być nieprawidłowo założony opatrunek po zabiegu, który powoduje ucisk na nerw.

Objawy uszkodzenia nerwów obwodowych kończyny górnej

Do najczęściej występujących rodzajów uszkodzeń nerwów obwodowych kończyny górnej należą:

• Uszkodzenie nerwu pośrodkowego – jeśli  występuje w obrębie stawu łokciowego, to dochodzi do porażenia zginaczy długich palców oraz zginaczy ręki. W przypadku uszkodzenia nerwu w części dystalnej przedramienia, ułożenie ręki do przysięgi nie występuje. Charakterystycznym objawem jest słabe odwodzenie i przeciwstawianie kciuka.
• Uszkodzenie nerwu promieniowego – wywołuje porażenie mięśnia ramienno – promieniowego,  prostowników nadgarstka, kciuka i palców II–V w stawach międzypaliczkowych dalszych. Cechą charakterystyczną tego typu porażenia jest tzw. ręka opadająca.
• Uszkodzenie nerwu łokciowego – wywołuje porażenie przywodzenia kciuka oraz przywodzenia i odwodzenia palców. Przywodziciele nadgarstka, zginacze palców IV i V stają się znacznie osłabione.

Objawy uszkodzenia nerwów obwodowych kończyny dolnej

Uszkodzenia nerwów obwodowych w kończynach dolnych, często spowodowane są uciskiem na dany nerw. Do częstych objawów neuropatii uciskowych zalicza się:

• Zespół Rotha – wywołany silnym uciskiem na nerw skórny boczny uda. Charakteryzuje się  bólem i parastezjami przednio-bocznej części uda. Koloryt skóry znacznie różni się od pozostałych partii ciała.
• Ucisk na nerw strzałkowy wspólny – do uszkodzenia dochodzi z powodu płytkiego umiejscowienia nerwu. W wyniku tego, nerw nie jest chroniony przez inne tkanki. Cechą charakterystyczną jest ból oraz drętwienie bocznej części podudzia i stopy. Może wystąpić także tzw. opadająca stopa, wskutek osłabienia mięśni kończyny.
• Zespół kanału stępu – spowodowany jest przez ucisk na nerw piszczelowy tylny w obrębie kostki przyśrodkowej. Do charakterystycznych objawów uszkodzenia należy ból w podeszwowej części stopy i śródstopiu oraz zaburzenie czucia. Powstaje silne napięcie zginaczy palców, osłabieniu ulega mięsień odwodziciela palucha.
• Neuralgia Mortona – u większości pacjentów wywołana jest przez porażenie  drugiego i trzeciego nerwu palcowego wspólnego. Charakterystycznym objawem jest silny ból w przedniej części stopy, który nasila się w trakcie chodzenia.
• Zespół mięśnia gruszkowatego – często powstaje wskutek upadku i urazu pośladka, iniekcji oraz stanów ropnych w ich obrębie. Charakterystycznym objawem jest silny ból pośladka, który może  promieniować do przednio‑bocznej powierzchni kończyny dolnej.

Rehabilitacja po uszkodzeniach nerwów obwodowych

Rehabilitacja po uszkodzeniach nerwów obwodowych jest niezbędna. Obejmuje zabiegi manualne, fizykoterapię lub hydroterapię. Najczęściej jest długa, ponieważ regeneracja uszkodzonego nerwu następuje stopniowo. Pacjent musi przestrzegać zaleceń fizjoterapeuty. Do często stosowanych metod należą:

• kinesiotaping – oklejanie kończyny specjalnymi taśmami w obrębie uszkodzonego nerwu
• drenaż limfatyczny kończyny górnej – stosowany w celu zlikwidowania obrzęku i bólu
• stosowanie ćwiczeń biernych w pełnym zakresie ruchu – pozwalają przywrócić pełny zakres ruchowy kończyny z uszkodzonym nerwem obwodowym
• stosowanie ciepła oraz noszenie ocieplacza – rozszerza naczynia krwionośne, w wyniku czego tkanki stają się lepiej odżywione, a nerw prędzej się regeneruje

Nie wolno rozciągać mięśni porażonej kończyny. Pomocne są specjalne akcesoria ortopedyczne, które utrzymują stawy w ustawieniu czynnościowym. W celu zapobiegania zanikom mięśniowym, może zostać zastosowana odpowiednia elektrostymulacja.