Stopa końsko – szpotawa to zniekształcenie, które można zauważyć już po narodzinach dziecka. Charakteryzuje się wykrzywieniem stopy, co może uniemożliwiać naukę chodzenia, opóźniać je lub spowodować problemy z poruszaniem się. Na czym polega leczenie i fizjoterapia małych pacjentów z tą wadą?

 

 

Przyczyny stopy końsko – szpotawej

Przyczyny stopy końsko – szpotawej do dziś nie zostały jednoznacznie ustalone. Istnieje teoria, według której przyczyną wady może być niewłaściwe ułożenie dziecka w łonie matki (wada wrodzona). Z kolei inna teoria głosi, że przyczyna leży w zaburzeniach równowagi mięśniowej i malformacjach kostnych. Jako wada nabyta może pojawiać się w wyniku zaburzeń nerwowo-mięśniowych. Bez względu na pochodzenie wady, odpowiednie zabiegi fizjoterapii pozwala ją zniwelować. Schorzenie to dwukrotnie częściej występuje u chłopców niż u dziewczynek.

Czym charakteryzuje się stopa końsko – szpotawa?

Do cech, które charakteryzują stopę końsko – szpotawej należą:

• szpotawe ustawienie pięty w płaszczyźnie czołowej
• końskie ustawienie pięty w płaszczyźnie strzałkowej
• przywiedzenie i inwersja przodostopia oraz rotacja kości piętowej i przodostopia wokół kości skokowej w płaszczyźnie poprzecznej
• krótkie ścięgno Achillesa i więzadła
• przykurczona stopa
• zbyt szczupłe łydki w stosunku do pozostałych partii ciała

Powyższe objawy pozwalają odróżnić tego typu wadę od innych zniekształceń stóp, które mogą wystąpić u noworodka.

Klasyfikacja stopy końsko-szpotawej wg Dimeglio

• typ I (20%) – możliwa bierna korekcja, stopę można w pełni wyprostować (korzystne rokowanie co do leczenia zachowawczego)
• typ II (33%) – możliwa częściowa korekcja końskostopia i całkowita przywiedzenia przodostopia (korzystne rokowanie co do leczenia zachowawczego)
• typ III (35%) – utrwalone końskostopie, nieznaczna korektywność skręcenia w dolnym stawie skokowym (postać raczej niekorektywna)
• typ IV (12%) – przykurcz całej stopy, całkowite przemieszczenie dolnego stawu skokowego (postać niekorektywna).

Leczenie stopy końsko – szpotawej

Kluczową rolę w leczeniu stopy końsko – szpotawej odgrywa pierwsze 7 lat życia dziecka. W okresie tym następuje szybki wzrost i rozwój stopy. W początkowym etapie, często stosowana jest metoda Ponsetiego. Polega na kształtowaniu stopy za pomocą opatrunku gipsowego oraz manualnych zabiegów fizjoterapii. Opatrunek na czas zabiegów jest ściągany – najczęściej co 7 dni. Najczęściej gips zakładany jest na stopę przez pierwsze 12 miesięcy. Natomiast w kolejnym etapie stosowane jest ortezowanie. Ważną rolę pełnią buciki ortopedyczne, które kształtują stopę, jej ułożenie oraz wpływają na prawidłowy chód dziecka.

Zabiegi fizjoterapii stosowane w stopie końsko – szpotawej

U małych pacjentów stosuje się różne zabiegi manualne, w zależności od stopnia zniekształcenia. Należą do nich:

Ćwiczenia redresyjne stopy

Polegają na powolnym rozciąganiu przykurczonych tkanek w celu zwiększenia ich elastyczności i zakresu ruchowego. Przodostopie jest utrzymywane w supinacji, czyli odwrócone na zewnątrz w stosunku do jej osi. Natomiast kość skokowa jest jednocześnie stabilizowana za pomocą drugiej ręki. Podczas ruchu, delikatnie zostaje wymuszone zgięcie w stawie skokowo-goleniowym. Ćwiczenia redresyjne wykonywane są w ciągu pierwszych dni po urodzeniu dziecka, przed założeniem opatrunku gipsowego.

Fizjoterapia Barbary Zukunft-Huber

To  trójpłaszczyznowa terapia stóp, która zwiększa zakres ruchowy i funkcjonowanie stawów stopy końsko – szpotawej. Dzięki temu dziecko wraz z rozwojem aktywności ruchowej, wzmacnia osłabione mięśnie. Podczas terapii może zostać zastosowane bandażowanie stopy w celu zapobiegania powrotowi do niewłaściwej pozycji. Natomiast rodzice lub opiekunowie dziecka są edukowani, co pozwala im odpowiednio postępować z maluchem w domowych warunkach.

W ciężkich przypadkach stopy końsko – szpotawej przeprowadzana jest operacja ścięgna Achillesa, w celu jego rekonstrukcji i wydłużenia. W takich przypadkach również konieczna jest rehabilitacja, która zapobiega wystąpieniu zrostów tkanek oraz pozwala oddziaływać na prawidłowe ułożenie i kształt stopy. Każdy rodzaj zabiegów jest dobierany indywidualnie, odpowiednio do stopnia wady.