Prawidłowy oddech ma kluczowe znaczenie dla naszego zdrowia. Ważne jest jego tempo i głębokość, pomimo że oddychamy mimowolnie i nieświadomie. Prawidłowe oddychanie dostarcza do organizmu odpowiednią ilość tlenu, który zapewnia nam zdrowie. Natomiast zaburzenia oddechu mogą spowodować niedotlenienie, które wywołuje wiele poważnych chorób. Nasz oddech nie tylko wpływa na stan fizyczny, lecz także na samopoczucie i długość życia.

 

 

Wpływ prawidłowego oddechu na funkcje w organizmie

Prawidłowy oddech odpowiada za ilość tlenu dostarczanego z płuc do krwi. To wpływa na reakcje biochemiczne zachodzące w organizmie, niweluje reakcje stresowe oraz zapewnia optymalne rozszerzenie naczynek krwionośnych. Dzięki temu krew, z którą dostarczane są składniki odżywcze do wszystkich komórek organizmu, może swobodnie krążyć. Nasz organizm wyposażony jest w mechanizm, który dopasowuje częstotliwość i głębokość oddechu odpowiednio do zapotrzebowania organizmu na tlen. Jednak u niektórych pacjentów dochodzi do zaburzeń, w wyniku których tkanki stają się niedotlenione lub nadmiernie dotlenione tzw. przewlekła hiperwentylacja. Zarówno pierwszy, jak i drugi stan negatywnie wpływa na zdrowie.

Przyczyny zaburzeń oddechu

Zaburzenia oddechu często spowodowane są przez choroby płuc i układu krążenia. Zaburzenia oddechu mogą występować wskutek chorób metabolicznych (cukrzycy), chorób mózgu i nowotworów. Istnieje kilka rodzajów zaburzeń oddechu:

Przyspieszony oddech – jest objawem niewydolności układu oddechowego, powstałej wskutek chorób płuc, t.j.: zapalenie płuc, przewlekła obturacyjna choroba płuc, itp). Również niewydolność serca i anemia są przyczynami przyspieszonego oddechu.

Zwolniony oddech – najczęściej jest wynikiem choroby mózgu, zatrucia organizmu substancjami oddziałującymi na układ oddechowy (np. morfiną). Kolejną przyczyną zwolnionego oddechu mogą być choroby metaboliczne (np. cukrzyca lub mocznica)

Pogłębiony oddech – występuje u pacjentów z przyspieszonym oddechem i najczęściej jego przyczyną jest niewyrównana cukrzyca.

Płytki oddech – jest wynikiem zaawansowanej niewydolności oddechowej, powstałej wskutek osłabienia mięśni oddechowych. Inną przyczyną może być nowotwór płuc.

Oddech tzw. Cheyne’a-Stokesa – nazywany też bezdechem sennym, w wyniku którego oddech chorego zostaje przerwany, a następnie staje się głębszy i szybszy do czasu powstania kolejnego bezdechu. Jego przyczyną może być choroba ośrodkowego układu nerwowego lub niewydolność układu krążenia.

Oddech tzw. Biota – to płytki i szybki oddech o nieregularnym rytmie z bezdechami, które mogą trwać nawet kilkadziesiąt sekund. Jest skutkiem uszkodzenia ośrodkowego układu oddechowego.

Oddech paradoksalny – powstaje wskutek głębokiego zapadania się klatki piersiowej podczas oddychania, np. w wyniku złamania kilku żeber.

Nieregularny oddech z głębokimi wdechami – występuje głównie u chorych na nerwicę serca lub lękową.

Zmiana toru oddychania – przyczyną może być guz w jamie brzusznej lub porażenie przepony.

 

Na czym polega prawidłowe oddychanie?

Pomimo że oddychanie jest procesem mimowolnym, to świadomie możemy wyrabiać nawyk zdrowego oddechu. W tym celu należy oddychać przez nos. Dzięki temu powietrze zostaje przefiltrowane z zanieczyszczeń oraz zmniejsza się ryzyko wystąpienia infekcji. Oddychanie nosem wpływa na jakość powietrza, które dostarczamy do płuc. Poza tym do organizmu dociera więcej tlenu, ponieważ strumień powietrza przelatuje wolniej przez przeszkody w nosie. Dzięki temu oddech trwa dłużej i komórki zostają lepiej dotlenione.

Ćwiczenia oddechowe, które warto wykonywać

Ćwiczenia oddechowe to powtarzane cykle oddechowe polegające na wykonywaniu wdechów oraz wydechów wg. zaleconego wzoru oddechowego. Na wzór oddechowy składają się:

• częstotliwość oddechów (ilość oddechów w ciągu jednej minuty)
• miarowość oddechów
• tor oddechu (górnożebrowy, dolnożebrowy, przeponowy)
• oddech przez nos lub usta
• stosunek wdechu do wydechu
• zaangażowania (lub braku) pomocniczych mięśni oddechowych
• symetryczność ruchów klatki piersiowej

Ćwiczenia oddechowe wskazane są dla osób, u których występują różne choroby układu oddechowego. To skuteczny element leczenia, który ma za zadanie usunięcie zalegającej wydzieliny w oskrzelach. Ponadto, stosowane są u osób z chorobami nerwowo-mięśniowymi, z wadami postawy, zwłaszcza w obrębie klatki piersiowej, po urazach z ograniczoną ruchomością klatki piersiowej, u osób unieruchomionych lub o bardzo małej aktywności fizycznej.

Cele ćwiczeń oddechowych:

• zwiększenie pojemności płuc
• zwiększenie ruchomości klatki piersiowej oraz przepony
• utrzymanie drożności drzewa oskrzelowego
• wzmacnianie mięśni oddechowych
• nauka prawidłowego oddechu
• uzyskanie ogólnego rozluźnienia

Wykonywanie ćwiczeń oddechowych, m.in. ćwiczeń oddychania przeponowego, pogłębione oddychanie, trening mięśni oddechowych czy oddychanie z oporowanym wdechem lub wydechem, ma fizjologiczne uzasadnienie. Uważne jest za skuteczną formę fizjoterapii u osób z zaburzeniami czynności układu oddechowego.

Prawidłowy oddech ma kluczowe znaczenie dla naszego organizmu. Dlatego warto nauczyć się prawidłowo oddychać, ponieważ to wpływa na nasze zdrowie, długość życia oraz samopoczucie.