Hipermobilność stawów – objawy, leczenie i fizjoterapia

Hipermobilność stawów – objawy, leczenie i fizjoterapia

Hipermobilność stawów (wiotkość stawów) powstaje wskutek nieprawidłowej budowy włókien kolagenowych, powodujących zmiany patologiczne w tkance łącznej. Schorzenie może występować w jednym lub wielu stawach, a pierwszym objawem jest zwiększenie zakresu ruchu w stawach w porównaniu do normy uwzględniającej płeć, wiek oraz rasę przy braku chorób układowych. Jakie są przyczyny i objawy tego schorzenia? Jak przebiega leczenie i rehabilitacja hipermobilności stawów?

 

stawy

 

Hipermobilność stawów – przyczyny

Hipermobilność stawów powoduje, że stają się one giętkie, przez co ich zakres ruchowy zwiększa się. Przyczyną schorzenia są zaburzenia w budowie włókien kolagenowych, które wchodzą w skład tkanki łącznej. Tkanka ta występuje w wielu obszarach ludzkiego ciała: kościach, chrząstce stawowej, więzadłach, ścięgnach oraz krążkach stawowych. W wyniku patologicznych zmian we włóknach kolagenowych, automatycznie dochodzi do dysfunkcji tkanki łącznej, co objawia się wiotkością stawów.

Hipermobilność stawów – rodzaje

Hipermobilność stawów może obejmować jeden staw (miejscowa) lub wiele stawów (uogólniona). Wyróżniamy również hipermobilność konstytucjonalną. Pierwszy rodzaj najczęściej jest spowodowany nabytymi zmianami w obrębie tkanki łącznej. Objawia się zwiększonym zakresem ruchowym stawu w jednej płaszczyźnie, natomiast w pozostałych, zakres ruchu jest tylko nieznacznie powiększony. Zmiany w stawie powstają wskutek urazu lub unieruchomienia stawów sąsiadujących przez dłuższy okres.

Natomiast hipermobilność uogólniona u większości chorych jest skutkiem wrodzonych zmian patologicznych tkanki łącznej. Powoduje zwiększenie zakresu ruchu poszczególnego stawu we wszystkich kierunkach, np. kolanowego, nadgarstkowego, itd. Jej przyczyną może być nadmierne rozciąganie struktur stawowych podczas ćwiczeń lub w trakcie wykonywanej pracy. To prowadzi do zwiększania zakresu ruchu stawu. Ten typ wiotkości jest wynikiem wrodzonej wady genetycznej tkanki łącznej, która z wiekiem powoduje jej nieprawidłowe kształtowanie. Hipermobilność uogólniona z czasem może obejmować stawy obwodowe, osiowe oraz kręgosłup.

 Zespół hipermobilności konstytucjonalnej

Zespół hipermobilności konstytucjonalnej obejmuje postać wrodzoną i uogólnioną(dotyczy całego ciała, a nie poszczególnych stawów). Schorzenie powoduje nadmierne rozluźnienie więzadeł i torebek stawowych. Najczęściej występuje u osób:

  • z wrodzoną wadą postawy
  • koślawością kolan
  • płaskostopiem
  • koślawym paluchem

Wrodzona wada tkanki łącznej zwiększa ryzyko wystąpienia innych schorzeń, np.: przepukliny, żylaków, kruchości naczynek krwionośnych, itd.

Przyczyny powstawania hipermobilności konstytucjonalnej nie są znane. Podejrzewa się, że jest wynikiem nieprawidłowości genetycznej kolagenu tkanki łącznej. Przypuszcza się zatem, że to skutek dziedziczenia wielogenowego.

Łagodny zespół hipermobilności stawów (BHJS)

Łagodny zespół hipermobilności stawów to nierównomierne rozmieszczenie różnych typów kolagenu w tkance łącznej. Najczęściej jest związany z wrodzonymi zaburzeniami genetycznymi. BHJS może powodować wrodzoną kruchość kości. Poza zwiększonym zakresem ruchu stawów, schorzenie powoduje ból, który nasila się podczas wysiłki fizycznego. U chorych zwiększa się ryzyko wystąpienia zwichnięć i podwichnięć stawów.

Hipermobilność stawów – rehabilitacja

Nie da się naprawić patologicznych zmian w strukturach kolagenu, które powoduje schorzenie. Jednak odpowiednia rehabilitacja pozwala uzyskać lepszą stabilność stawów, co zmniejsza ryzyko wystąpienia urazów. U chorych nie wolno wykonywać ćwiczeń rozciągających, które spotęgowałyby dolegliwości. Natomiast u pacjentów przeprowadzamy ćwiczenia wzmacniające mięśnie oraz propriocepcję hipermobilnego stawu, która pozwala sprawdzić ułożenie poszczególnych części ciała. Celem ćwiczeń rehabilitacyjnych jest:

  • zwiększenie siły mięśniowej oraz tkanek posturalnych i stawów obwodowych
  • kontrola równowagi mięśniowej – jeżeli jedna partia mięśni ulegnie rozciągnięciu, to druga może się kurczyć
  • nauka kontroli ruchów pacjenta
  • zachowanie jak najdłuższej sprawności ruchowej stawów

Pacjenci cierpiący na hipermobilność stawów muszą unikać czynności, które powodują rozciąganie tkanek miękkich, aby nie zaostrzać dolegliwości. Istotna jest również kontrola masy ciała(aby nie dopuścić do nadmiernych przeciążeń) oraz odpowiednie odżywianie. U dzieci z wrodzoną wiotkością stawów należy unikać ćwiczeń oraz czynności, które rozciągają struktury stawowe. Ważne jest wczesne rozpoznanie schorzenia i rozpoczęcie ćwiczeń rehabilitacyjnych.